پاریس (به فرانسوی: Paris)، پایتخت کشور فرانسه، مرکز و یکی از شهرستانهای ناحیه ایل-دو-فرانس است. رود سن از میان این شهر میگذرد.
پاریس یکی از شهرهای پیشروی جهان در زمینههای اقتصاد ، فرهنگ ، هنر ، سیاست ، تحصیل ، تفریحات ، مد و علم است.
پاریس بزرگترین شهر اقتصادی اروپا و پنجمین شهر اقتصادی جهان از نظر سطح تولید ناخالص داخلی است. این شهر به تنهایی نزدیک به ۵۳۳ میلیارد یورو یعنی نزدیک به ۲۵٪ تولید ناخالص داخلی فرانسه را در دست دارد. پاریسیها با دارا بودن ۴۲٬۷۰۰ دلار تولید ناخالص سرانه رتبه اول را از این نظر در قاره اروپا را دارا هستند. دفتر مرکزی ۳۶ شرکت از ۵۰۰ شرکت برتر جهان در پاریس قرار دارد که پس از توکیو از این نظر رتبه دوم جهان را در اختیار دارد. منطقه «لا دفانس» در شهر پاریس به عنوان مهمترین مرکز اقتصادی اروپا شناخته میشود. این شهر میزبان شماری از برجستهترین سازمانهای بینالمللی همچون یونسکو ، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه و اتاق بازرگانی بینالمللی است.
جمعیت شهر پاریس حدود ۲٬۱۶۴٬۹۹۴ تن است. جمعیت منطقه شهری پاریس بالغ بر ۹٫۹۳ میلیون نفر بوده و جمعیت این شهر همراه حومه آن به حدود ۱۲ میلیون نفر میرسد و یکی از پر جمعیتترین شهرهای اروپا به شمار میرود.
پاریس از شناختهترین مقصدهای گردشگران جهان است. سالانه حدود ۴۵ میلیون نفر توریست از پاریس دیدن میکنند. تعداد زیادی از آثار دیدنی، موسسات و پارکهای مشهور جهان در این شهر قرار دارند. پاریس همچنین با دارا بودن ۴۷۸٬۰۰۰ درخت سرسبزترین پایتخت اروپا شناخته شده است.
نام پاریس برگرفته از نام گروهی از افراد قوم گل به نام پاریزیها است. در دوره استیلای روم نام این شهر به «لوتشیا» تغییر کرد، اما در زمان یولیانوس پادشاه روم نام شهر دوباره به پاریس تغییر یافت.
پاریس دارای القاب متعدد زیادی است، اما مهمترین نام آن «شهر نور» (به فرانسوی : La Ville lumière) است. این نام هم به مرکزیت این شهر در زمینه علم و تحصیلات و هم به پر نور بودن این شهر در شبها برمیگردد.
اولین آثار زندگی و تمدن دائمی در مکان فعلی پاریس و حاشیه آن به ۴۲۰۰ سال قبل از میلاد بر میگردد. از حدود ۲۵۰ سال قبل از میلاد مسیح پاریزیها که شاخهای از تیره سلتها بوده و عمدتاً به شغل قایقرانی و تجارت اشتغال داشتند ساکن این مکان شدند. رومیها در حدود سال ۵۲ قبل از میلاد پاریس را تصرف کردند.
در زمان رومیها نام این شهر به «لوتشیا» تغییر کرد. در این عصر عمارتهای زیادی نظیر: سالنها، کاخها، حمامها، معابد، تئاترها و یک آمفی تئاتر در پاریس ساخته شد. تعدادی از این آثار از جمله حمام رومی و آمفی تئاتر هنوز پا برجاست. پس از پایان سلطه رومیها در قرن سوم و چهارم میلادی پاریس به شهر کوچکی تبدیل شد، اما پس از مدت کوتاهی توانست جایگاه سابق خود را بدست آورد.
در حدود سال ۴۰۰ میلادی پاریس پایتخت حکومت کلوویس یکم (امپراتور فرانکها) شد. پس از مرگ کلوویس امپراتوری فرانکها به چند قسمت تبدیل شد. در این دوره پاریس پایتخت یکی از این کشورها بود. در قرن نهم میلادی کشور فرانسه مورد هجوم وایکینگها قرار گرفت اما تنها بخش سمت چپ رود سن پاریس آسیب دید. در سال۱۱۹۰، شاه فیلیپ دوم پاریس را در هر دو سمت رودخانه گسترش داد و دانشگاه پاریس ، کاخ لوور و کلیسای نوتردام را گشایش کرد. پاریس پس از جنگهای ۱۰۰ سالهٔ فرانسه و انگلستان دوباره به عنوان پایتخت فرانسه برگزیده شد.
در زمان جنگهای مذهبی فرانسه و کشتار سن بارتلمی در زمان شارل نهم پاریس به عنوان قطب مذهب کاتولیک در اروپا مطرح شد. پس از تغییر سلطنت از خانواده والوا به بوربون در فرانسه و روی کار آمدن لویی چهاردهم مرکز سیاست فرانسه به ورسای که شهری در نزدیکی پاریس بود، جابجا شد؛ اما پاریس کانون بودن خود را از نظر جمعیت، هنر، فرهنگ، علم و آموزش نگهداشت کرد. یک سده بعد، در روند انقلابهای فرانسه و فتح زندان باستیل در سال ۱۷۸۹ و تبدیل حکومت سلطنتی به سلطنت مشروطه ، لویی شانزدهم پادشاه آنزمان فرانسه به درخواست انقلابیون به پاریس نقل مکان کرد و پاریس دوباره به عنوان پایتخت فرانسه برگزیده شد.
با انقلاب صنعتی و ظهور امپراتوری دوم در فرانسه، پاریس بیشترین رشد را در تاریخ خود شاهد بود. در سال ۱۸۴۰ راهآهن پاریس به کار افتاد. در زمان ناپلئون سوم و شهرداری بارون هاوسمن تغییرات فاحشی در پاریس رخ داد. خیابانهای باریک تخریب و به خیابانهای زیبا و عریض تبدیل شدند. این تغییرات باعث زیباتر و مدرنتر شدن پاریس شد. در طول قرن نوزدهم، پاریس چهار دوره میزبان نمایشگاه جهانی بود که در آن کشورهای صنعتی آخرین پیشرفتهای علمی، صنعتی و هنری خود را به نمایش میگذاشتند.
درسالهای ۱۸۳۲ و ۱۸۴۹ بیماری وبا باعث مرگ و میر فراوانی در پاریس شد. تنها در سال ۱۸۳۲ در اثر شیوع این بیماری ۲۰٬۰۰۰ نفر از جمعیت ۶۵۰٬۰۰۰ نفری شهر جان خود را از دست دادند. همچنین در طول محاصرهٔ پاریس که باعث پایان جنگهای بین فرانسه و پروس شد، این شهر صدمات زیادی را متقبل گشت. علاوه بر این، درگیریهای مابین مردم و گروههای آزادیخواه با نیروهای دولتی طی سقوط دولت ناپلئون سوم در سال ۱۸۷۱ باعث کشته شدن بیش از ۲۰٬۰۰۰ نفر و به آتش کشیده شدن بسیاری از آثار و اماکن تاریخی در پاریس شد. این دوره در تاریخ فرانسه به «هفته خونین» مشهور است.
در سال ۱۸۸۹ به مناسبت بزرگداشت صدمین سال انقلاب فرانسه و نمایشگاه جهانی صنعت و تکنولوژی، یک برج تمام فلزی توسط مهندس مشهور فرانسوی گوستاو ایفل در مرکز پاریس ساخته شد. این برج که به برج ایفل مشهور است، ابتدا به عنوان یک بنای موقت ساخته شد، اما پس از پایان نمایشگاه پابرجا ماند و نماد زیبای دیگری به پاریس افزود. برج ایفل تا سال ۱۹۳۰ بلندترین برج جهان بود. متروی پاریس نیز همزمان با افتتاح نمایشگاه جهانی در سال ۱۹۰۰ گشایش یافت. برگزاری این نمایشگاه نماد مهمی از جایگاه برتر پاریس به عنوان قطب فناوری، توریستی و تجارت در جهان آن روز به شمار میرفت.
در جنگ جهانی اول شهر پاریس متحمل خسارات بسیاری شد، با این حال به خاطر اجتماعات هنری و فرهنگی خود و زندگی شبانه شهره بود. پس از پیروزی فرانسویها و بریتانیاییها در جنگ و امضای پیمان صلح، فعالیتهای فرهنگی و هنری در شهر مجدداً رونق سابق خود را بازیافت و پاریس به مکانی جذاب برای زندگی بزرگان هنر در جهان تبدیل شد. در این دوره هنرمندان بزرگی نظیر ایگور استراوینسکی آهنگساز روس ، پابلو پیکاسو نقاش شهیر اسپانیایی ، سالوادور دالی هنرمند بزرگ اسپانیایی و ارنست همینگوی نویسندهٔ مشهور آمریکایی در این شهر اقامت داشتند.
پاریس تنها پنج هفته پس از ورود فرانسه به جنگ جهانی دوم در ژوئن ۱۹۴۰ توسط ارتش آلمان نازی اشغال شد، و تا اوت ۱۹۴۴ تحت اشغال نازیها بود. با وجود فتح پاریس بدست آلمانیها بسیاری از آثار تاریخی و فرهنگی پاریس از آسیب و صدمات در امان ماندند. از دلایل این امر میتوان عدم مواجههٔ آلمانها با مقاومت زیاد و عدم وجود اهداف استراتژیک برای بمباران در مرکز شهر بر میگردد.
دوره بعد از جنگ بزرگترین دوران توسعهٔ پاریس پس از دوران حکومت جمهوری سوم (تا ۱۹۱۴) بود. در این دوران احداث تراموای شهری و اتوبانهای مدرن در دستور کار قرار گرفت. علاوه بر آن اتوبان کمربندی عظیمی نیز به دور پاریس کشیده شد. شروع احداث منطقه اقتصادی لا دفانس نیز در این دوره رخ داد.
در دهه هفتاد صنایع بطور کامل از درون شهر خارج شدند و موسسات از شکل سنتی خود به شکلی مدرن تبدیل گشتند. رونق اقتصادی پاریس را به یکی از گرانترین نقاط شهری دنیا تبدیل کرد و پاریسیها نیز یکی از بالاترین درآمدهای سرانه اروپا را بدست آوردند. به خاطر این رشد سریع و ایجاد فاصله طبقاتی بین پاریس و حومه آن در طول دهه ۱۹۸۰، در طی سالهای اخیر تظاهرات و درگیریهای فراوانی بین ساکنان حومه پاریس و نیروهای دولتی صورت گرفته است، که از این جمله میتوان به تظاهرات گسترده حاشیهنشینان و مهاجران در سال ۲۰۰۵ اشاره کرد.
پاریس در مرکز کمان رود سن قرار دارد و شامل ۲ قسمت جزیره مانند است. ایل سن لویی بخش کوچکتر و ایل دو لا سیته قسمت بزرگتر را تشکیل داده و شامل بخش قدیمی شهر است.
پاریس در زمینی بسیار هموار و صاف قرار گرفتهاست. ارتفاع شهر پاریس از سطح دریادر حدود ۳۵ متر است. ارتفاع پستترین نقطه پاریس از سطح دریا در حدود ۲۴ متر از سطح دریا و بلندترین نقطه آن که مونتمارتر نام دارد دارای ارتفاع ۱۳۰ متر از سطح دریاست. مساحت هستهٔ اصلی پاریس حدود ۱۰۵ کیلومتر مربع است، اما منطقهٔ شهری پاریس و حومهٔ آن در حدود ۱۴۵۷ کیلومتر مربع مساحت دارد که ۱۳۸ برابر هستهٔ اصلی شهر است. منطقهٔ شهری پاریس و حومه شامل چند شهر و تعداد زیادی روستا بوده که با توسعهٔ پاریس در دهههای گذشته بصورت قسمتی از شهر درآمدهاند. وسعت هسته اصلی شهر پاریس به جز دو پارک وسیع به نامهای پارک بولونی و پارک ونسن در حدود ۸۷ کیلومتر مربع است.
پاریس دارای آب و هوایی اقیانوسی است و تحت تأثیر جبهههای هوای اقیانوس اطلس شمالی قرار دارد.
متوسط دمای سالیانه پاریس ۱۵ درجه سانتیگراد است. بالاترین دمای ثبت شده در پاریس برابر ۴۰٫۴ درجه سانتیگراد بوده که در سال ۱۹۴۸ ثبت شده است. پایینترین دمای ثبت شده در این شهر نیز برابر ۲۳٫۹- درجه سانتیگراد بوده که در سال ۱۸۷۹ ثبت شده بوده است.
بارندگی در تمام طول سال در پاریس اتفاق میافتد. پاریس به خاطر بارانهای ناگهانیاش معروف است. متوسط میزان بارش سالانه در پاریس حدود ۶۴۱ میلیمتر است. بارش برف در این شهر به ندرت اتفاق میافتد، و در بیشتر موارد میزان بارش برف به حدی است که بیش از ۲۴ ساعت بر روی زمین باقی نمیماند.
دادههای اقلیم پاریس (۱۹۸۱–۲۰۱۰ میانگین) | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ماه | ژانویه | فوریه | مارس | آوریل | مه | ژوئن | ژوئیه | اوت | سپتامبر | اکتبر | نوامبر | دسامبر | سال |
سابقهٔ بیشترین °C (°F) | ۱۶٫۱ (۶۱) | ۲۱٫۴ (۷۱) | ۲۵٫۷ (۷۸) | ۳۰٫۲ (۸۶) | ۳۴٫۸ (۹۵) | ۳۷٫۶ (۱۰۰) | ۴۰٫۴ (۱۰۵) | ۳۹٫۵ (۱۰۳) | ۳۶٫۲ (۹۷) | ۲۸٫۴ (۸۳) | ۲۱ (۷۰) | ۱۷٫۱ (۶۳) | ۴۰٫۴ (۱۰۵) |
میانگین بیشترین °C (°F) | ۷٫۲ (۴۵) | ۸٫۳ (۴۷) | ۱۲٫۲ (۵۴) | ۱۵٫۶ (۶۰) | ۱۹٫۶ (۶۷) | ۲۲٫۷ (۷۳) | ۲۵٫۲ (۷۷) | ۲۵٫۰ (۷۷) | ۲۱٫۱ (۷۰) | ۱۶٫۳ (۶۱) | ۱۰٫۸ (۵۱) | ۷٫۵ (۴۶) | ۱۶٫۰ (۶۱) |
میانگین روزانه °C (°F) | ۵٫۰ (۴۱) | ۵٫۶ (۴۲) | ۸٫۸ (۴۸) | ۱۱٫۵ (۵۳) | ۱۵٫۳ (۶۰) | ۱۸٫۳ (۶۵) | ۲۰٫۶ (۶۹) | ۲۰٫۴ (۶۹) | ۱۶٫۹ (۶۲) | ۱۳٫۰ (۵۵) | ۸٫۳ (۴۷) | ۵٫۵ (۴۲) | ۱۲٫۵ (۵۵) |
میانگین کمترین °C (°F) | ۲٫۷ (۳۷) | ۲٫۸ (۳۷) | ۵٫۳ (۴۲) | ۷٫۳ (۴۵) | ۱۰٫۹ (۵۲) | ۱۳٫۸ (۵۷) | ۱۵٫۸ (۶۰) | ۱۵٫۷ (۶۰) | ۱۲٫۷ (۵۵) | ۹٫۶ (۴۹) | ۵٫۸ (۴۲) | ۳٫۴ (۳۸) | ۸٫۵ (۴۷) |
سابقهٔ کمترین °C (°F) | −۱۴٫۶ (۶) | −۱۴٫۷ (۶) | −۹٫۱ (۱۶) | −۳٫۵ (۲۶) | −۰٫۱ (۳۲) | ۳٫۱ (۳۸) | ۶ (۴۳) | ۶٫۳ (۴۳) | ۱٫۸ (۳۵) | −۳٫۱ (۲۶) | −۱۴ (۷) | −۲۳٫۹ (−۱۱) | −۲۳٫۹ (−۱۱) |
بارندگی میلیمتر (اینچ) | ۵۳٫۷ (۲٫۱۱) | ۴۳٫۷ (۱٫۷۲) | ۴۸٫۵ (۱٫۹۱) | ۵۳ (۲٫۰۹) | ۶۵ (۲٫۵۶) | ۵۴٫۶ (۲٫۱۵) | ۶۳٫۱ (۲٫۴۸) | ۴۳ (۱٫۶۹) | ۵۴٫۷ (۲٫۱۵) | ۵۹٫۷ (۲٫۳۵) | ۵۱٫۹ (۲٫۰۴) | ۵۸٫۷ (۲٫۳۱) | ۶۴۹٫۶ (۲۵٫۵۶) |
میانگین روزهای بارندگی | ۱۰٫۲ | ۹٫۳ | ۱۰٫۴ | ۹٫۴ | ۱۰٫۳ | ۸٫۶ | ۸ | ۶٫۹ | ۸٫۵ | ۹٫۵ | ۹٫۷ | ۱۰٫۷ | ۱۱۱٫۵ |
میانگین روزانه ساعتهای تابش آفتاب | ۶۲٫۵ | ۷۹٫۲ | ۱۲۸٫۹ | ۱۶۶٫۰ | ۱۹۳٫۸ | ۲۰۲٫۱ | ۲۱۲٫۲ | ۲۱۲٫۲ | ۱۶۷٫۹ | ۱۱۷٫۸ | ۶۷٫۷ | ۵۱٫۴ | ۱٬۶۶۱٫۷ |
درصد احتمال تابش آفتاب | ۲۱ | ۳۰ | ۳۵ | ۴۲ | ۴۳ | ۴۵ | ۴۹ | ۵۰ | ۴۵ | ۳۸ | ۲۷ | ۲۰ | ۳۷٫۱ |
منبع: Meteo France |
پاریس مدرن امروزی حاصل تغییرات میانه سده ۱۹ میلادی است. برای قرنها پاریس دارای خیابانهای باریک و کم عرض بود، اما از سال ۱۸۵۲ با شروع عملیات بارون هاوسمن خیابانهای باریک به خیابانهای عریض تبدیل شدند. از این دوران تا به امروز ارتفاع ساختمانهای هر خیابان در پاریس با توجه به عرض آن خیابان انتخاب شدهاست. بسیاری از ساختمانهای قرن نوزدهم کماکان در پاریس پابرجا هستند و استفاده میشوند.
با توجه به وجود قوانین بسیار سخت برای ساخت و ساز و عدم اجازه برای ساخت ساختمانهای بلند بسیاری از موسسات نظیر موسسات تجاری، دانشگاهها، موسسات تحقیقاتی و وزارت خانهها به حاشیه شهر پاریس و بویژه منطقه لا دفانس انتقال یافتهاند.
این قوانین باعث شدهاست که شهر پاریس چهرهای تاریخی به خود گرفته و به قول اروپاییها به موزهفیکاسیون (muséification) یا موزه بصری تبدیل شود.[۵۴][۵۵]
بسیاری از ساختمانهای اداری پاریس که هنوز در محدوده مرکزی شهر قرار دارند قصد انتقال دفاتر خود را به حومه شهر و بویژه به منطقه لا دفانس دارند. منطقه اقتصادی دفنس میزبان دفاتر و مراکز مهم اداری، تجاری، اقتصادی و فرهنگی فرانسه و اروپا است. منطقه اقتصادی لا دفانس، دفاتر شرکتهای بزرگ تولید مواد غذایی درRungis، دانشگاههای مهمی چون دانشگاه پلی تکنیک پاریس، HEC, ESSEC, INSEAD و…، تعدادی از معروفترین آزمایشگاههای تحقیقاتی جهان (در منطقه سالکی و ایوری)، مجموعههای عظیم ورزشی نظیر استاد دو فرانس در سن دنی و بعضی از وزراتخانهها مانند وزارت حمل و نقل فرانسه در حومه پاریس قرار گرفتهاند. طبق اعلام مسئولین آرشیو ملی فرانسه نیز تا سال ۲۰۱۰ به حومه پاریس منتقل میشود.
نیاز به پاریسی بزرگتر از سوی دولتمردان فرانسوی نیز درک شده به طوری که این موضوع از سال ۲۰۰۷ در دستور کار قرار گرفته و نتیجه نهایی آن نیز در انتخابات بهار ۲۰۰۸ شورای شهر پاریس مشخص خواهد شد.
در طول انقلاب اول فرانسه و در دوره معروف به ترور، دستگاه گیوتین در این میدان نصب شده بود. سر بسیاری از مشاهیر آن دوره فرانسه نظیر لویی شانزدهم، ماری آنتوانت، ماکسیمیلیان ربسپیر و آنتوان لاوازیه در این میدان به زیر گیوتین رفتهاست.[۶۰]
در این میدان و در حاشیه خیابان رویال ساختمان وزارت بحریه فرانسه، هتل کریلیون و سفارت ایالات متحده آمریکا قرار دارد. در سوی دیگر میدان، باغ تویلری که به موزه لوور منتهی میشود، قرار گرفته است. یکی از اضلاع میدان کنکورد به میدان دیگری به نام وندوم متصل است در این میدان نیز هتلهای مجلل ریتز و وندوم و تعداد بسیار زیادی جواهر فروشی مجلل و معروف قرار دارد. علاوه بر این در این ۲ میدان سالنهای مد بسیاری از معروفترین طراحان لباس دنیا و شرکتهای مشهور مُد قرار دارند.
در مرکز این میدان ستون تاریخی ابلیسک قرار دارد. این ستون از سوی والی مصر، محمدعلی پاشا در زمان پادشاهی شارل دهم، به فرانسه هدیه شده است. قدمت این ستون ۳۳۰۰ سال بوده و به دوره رامسس دوم بازگشته و قدیمیترین اثر موجود در فضای شهری پاریس است.[۵۷][۶۱]
در سال ۱۹۷۱ این بازار تخریب و به مکان جدیدی تحت عنوان «Rungis» در حومه پاریس منتقل شد. این مرکز هم اکنون بزرگترین مرکز ارائه محصولات پروتئینی در جهان است.[۶۴][۶۵][۶۶]
معروفترین آثار شهر پاریس کلیسای قرن دوازدهمی نوتردام واقع در ایل دو لا سیته، برج ایفل و تاق نصرت پیروزی (تریومف) میباشند. برج ایفل ابتدا به صورت موقت جهت نمایشگاه جهانی سال ۱۸۸۹ توسط گوستاو ایفل بنا شد، اما با حفظ آن پس از این تاریخ امروزه در نزد جهانیان به عنوان نماد شهر پاریس شناخته میشود.[۸۲][۸۳]
عمده بناهای مشهور پاریس در محدوده میدان شارل دوگل (میدان دلتوال سابق) واقع شدهاند. از جمله موزه لوور، باغ تویلری، خیابان شانز الیزه، تاق نصرت پیروزی (تریومف)، گراند پله، پتیت پله، میدان کنکورد و بسیاری آثار دیگر. بخش دیگری از این آثار که شامل بناهای مدرن و امروزی شهر پاریس میشوند در محدوده منطقه لا دفانس قرار گرفتهاند.
علاوه براین ۲ منطقه آثار متعدد فراوانی نیز در سرتاسر شهر پاریس وجود دارند. موزه انولید که مقبره بسیاری از سربازان و افتخارآفرینان فرانسه از جمله ناپلئون است، قلعه کونسیرژری که محل نگهداری لویی شانزدهم، ماری آنتوانت و خانواده سلطنتی فرانسه قبل از اعدام در جریان انقلاب بود، ۲ مجسمه ملقب به آزادی واقع در ایل دوسیژن و کاخ لوکزامبورگ که نمونه بزرگ آنها در سال ۱۸۸۶ از سوی ملت فرانسه به ملت آمریکا هدیه داده شد، بخش دیگری از این آثار دیدنی هستند.
اپرا گارنیه که درزمان امپراتوری دوم ساخته شده نیز از دیگر بناهای دیدنی شهر پاریس محسوب میشود. موزه لوور که امروزه یکی از مشهورترین موزههای جهان است نیز در بنای کاخ سابق لوور قرار دارد. دانشگاه سوربن نیز که بخش اصلی دانشگاه پاریس را تشکیل میدهد نیز در محله لاتین قرار گرفتهاست.
علاوه بر کلیسای نوتردام کلیساهای مشهور و زیبای دیگری نیز از جمله کلیسای سن شاپل، کلیسای مادلین و کلیسای سکره کر نیز در این شهر قرار گرفتهاند.
یکی از دو باغ قدیمی معروف پاریس باغ تویلری است که در قرن ۱۶ در حاشیه رود سن نزدیک کاخ لوور و در قسمت چپ باغ لوکزامبورگ ساخته شده است که برای کاخ خصوصی کاترین دو مدیچی ساخته شده است.[۸۴][۸۵] دیگر باغ معروف پاریس باغ گیاهان است. این باغ به دستور دکتر گای دو لابروس پزشک مخصوص لویی سیزدهم برای پرورش گیاهان دارویی ساخته شد، و نخستین باغ عمومی پاریس است.[۸۶] قدمت دیگر باغهای بزرگ پاریس به دوران امپراتوری دوم بر میگردد. پارکهای بوت شامون، مونتسوری و مونسو که به وسیله ژان شارل آلفان، یکی از مهندسان ناپلئون سوم، ساخته شدهاند. دیگر پارکها به دستور بارون هاوسمن ساخته شدهاند که شامل پارک جنگلی بولوین و ونسن میشوند. از دیگر پارکهای بزرگ پاریس میتوان پارک دولاویل ساخته شده توسط آرشیتکت معروف برنارد شومی را نام برد. پاریس با دارا بودن ۴۷۵٬۰۰۰ درخت از ۱۲۰ گونه مختلف گیاهی سبزترین پایتخت اروپا است.[۲۵] در مجموع پاریس دارای بیش از ۴۰۰ پارک عمومی است.[۲۵]
ساخت گورستانهای امروزی پاریس به سال ۱۸۰۴ میلادی برمیگردد. تا قبل از این تاریخ هر یک از کلیساهای پاریس دارای یک گورستان اختصاصی بودند اما از اواخر قرن ۱۸ میلادی تصمیم به ساخت گورستانی واحد برای پاریس گرفتهشد. با توسعه شهر پاریس و پر شدن این گورستان، گورستانهای دیگری نیز جهت تدفین مردگان در حاشیه این شهر ساخته شد که از معروفترین آنها میتوان به گورستان مشهور پرلاشز، گورستان مون پارناس، گورستان مون مارتر و گورستان پاسی نام برد.
در قرن بیستم نیز بنا به توسعه این شهر گورستانهایی به آن افزوده شدند که میتوان به گورستان سن اوون، گورستان دیوری و گورستان باژنو نام برد.
تعدادی از گورستانهای پاریس ارزش تاریخی و فرهنگی بالایی دارند، از آن جمله میتوان از گورستان پرلاشز نام برد که آرامگاه بسیاری از مردان و زنان بزرگ جهان نظیر بالزاک، کلود برنارد، صادق هدایت، ادیت پیاف، غلامحسین ساعدی، اسکار وایلد، امیل زولا، مولیر و فردریک شوپن است نام برد. این گورستان به عنوان مشهورترین گورستان جهان شناخته میشود.
متروی پاریس در سال ۱۹۰۰ تأسیس شده و هماکنون دارای ۱۶ خط و ۳۰۳ ایستگاه میباشد. این مترو از قدیمیترین متروهای جهان محسوب میشود.
از بزرگترین اپراهای پاریس میتوان از اپرای قرن نوزدهمی گارنیه و اپرا باستیل نام برد. در این اپراها انواع بالههای کلاسیک و اپراهای ترکیبی کلاسیک و مدرن اجرا میشود.
تئاتر به صورت سنتی جایگاه ویژهای در فرهنگ پاریسی دارد. گرچه امروزه بسیاری از بازیگران مشهور تئاتر، بازیگر تلویزیونهای فرانسوی نیز هستند. تعدادی از تئاترهای اصلی پاریس را میتوان به این ترتیب نامبرد:تئاتر اودئون، تئاتر بوبینو، تئاتر موگادور و تئاتر دولاگیته مون پارناس.
به طور کل در حدود ۱۴۳ سالن تئاتر در شهر پاریس وجود دارد.
بعضی از سالنهای تئاتر در پاریس، همزمان به عنوان سالن کنسرت نیز مورد بهرهبرداری قرار میگیرند. بسیاری از خوانندگان مشهور فرانسوی نظیر ادیت پیاف، موریس شوالیه، جورج براسون و شارل آزناوور شهرت خود را از اجرا در این سالنها کسب کردهاند.
سالن الیزه مون مارتر نیز امروزه به عنوان سالن کنسرت مورد استفاده قرار میگیرد. کلوب نیومورنینگ نیز یکی از ندرتاً کلوبهایی است که هنوز کنسرت جاز در آنها اجرا میشود.
سالن زنیت در پاریس، محله لاویه و استادیوم پارکومنی اسپورت در محله برسی نیز به عنوان محل اجرای کنسرتهای عظیم سبک راک مورد استفاده قرار میگیرند.
کافههای پاریس از دیرباز شهرت جهانی داشتهاند. این کافهها با فضای کوچک داخلی و صندلیهای چیده شده در کنار خیابان و قهوههای خوشطعم و کیکهای خوشمزه نظر هر رهگذری را به سمت خود جلب میکند. از کافههای معروف پاریس میتوان از کافه دولاپه، کافه دوماگوت و کافه فلور نام برد.
فرانسه به عقیده اکثر مردم جهان خوشمزهترین غذاهای دنیا را داراست، پس در نتیجه رستورانهای پاریسی نیز باید نمونه و نمودار کاملی از یک رستوران فرانسوی با غذاهای خوشطعم باشند. به همین خاطر است که پاریس رستورانهای درجهیک و عالی فراوانی دارد. به طور کل در حدود ۵۰۰۰ رستوران در پاریس به تهیه و طبخ غذا میپردازند.
تعدادی از رستورانهای معروف پاریس شهرت بینالمللی دارند که میتوان به تعدادی از آنها اشاره کرد: رستوران لالزاس، رستوران ماکسیم، رستوران پییر گاگز، رستوران لزامباسادور، رستوران لاتراس و رستوران ویکند.
به انتخاب «مجله رستوران» از ۵۰ رستوران برتر جهان در سال ۲۰۰۷ نه تا از این رستورانها در پاریس قراردارند.[۸۸]
کابارههای پاریس نیز در نزد جهانیان شهرت فراوانی دارند. در میان این کابارهها میتوان از کاباره قرن نوزدهمی «مولن روژ» نام برد. این کاباره بارها محل اجرای کنسرتهای بزرگانی همچون الویس پریسلی، فرانک سیناترا و لاتویا جکسون بوده است. این کاباره در محله مونتمارتر قرار دارد.[۸۹]
از دیگر کابارههای پاریس که شهرتی جهانی دارند میتوان از «کاباره لیدو» نام برد. این کاباره روزگاری میزبان کنسرتهای الویس پریسلی بوده است. این کاباره در خیابان شانز الیزه قرار دارد.[۹۰]
نایت کلابها و کابارههای مشهور دیگری نیز در پاریس واقع هستند که میتوان از: کاباره پاریس اولمپیا، فولی برگر، بوبینو، کریزی هورس، کلوب رکس، بودابار و کلوب جرج نام برد.[۹۱]
با توجه به تعداد بسیار زیاد توریستی که سالیانه به پاریس وارد میشوند پاریس نیز دارای تعداد زیادی هتل میباشد. بعضی از هتلهای پاریس شهرت جهانی دارند. این هتلها تاکنون میزبان مشاهیر و ثروتمندترین افراد جهان بودهاند.
هتل ریتز که در اواخر سده نوزدهم میلادی افتتاح شده است تاکنون میزبان مشاهیری چون ارنست همینگوی، ادوارد فیتزجرالد، مارسل پروست، ادوارد هفتم پادشاه انگلستان، مرلین دتریش، التون جان، رودولف والنتینو، چارلی چاپلین، ژان پل سارتر و گرتا گاربو بوده است.[۹۲]
هتل کریلیون نیز که در میدان کنکورد قرار دارد به عنوان یکی از معروفترین هتلهای لوکس جهان شناخته میشود. این هتل که دارای ۱۰۳ اتاق و ۴۴ سوئیت است در قرن هجدهم ساخته شده است. این هتل نیز محل اقامت مشاهیری چون وودرو ویلسون، تئودور روزولت، هربرت هوور و ریچارد نیکسون رئیسجمهوران آمریکا، جرج پنجم پادشاه انگلستان، حسن دوم پادشاه مراکش، امپراتور هیروهیتو امپراتور ژاپن، ژاکلین کندی، چارلی چاپلین، ارسن ولز، الیزابت تیلور، تیرون پاور، اکسل روز، آرنولد شوارتزنگر، ماریا کری و مادونا بوده است.
از دیگر هتلهای پاریس میتوان از هتل ۱۰۰۰ اتاقه کنکورد لافایت، هتل جرج پنجم، هتل کلونی، هتل کونتیننتال، هتل بریستول، هتل پلازا آتن، هتل لوتشیا و هتل رویال مونسو نامبرد.
با توجه به اینکه فرانسه دارای دومین صنعت سینما در جهان میباشد، توجه مردم این کشور به سینما امری طبیعی است. در سرتاسر فرانسه در حدود ۴۵۰۰ سالن سینما وجود دارد که ۳۷۵ عدد از این سینماها در پاریس واقعشده است.
بزرگترین سالن سینمای پاریس گراند رکس نام داشته که ۲۸۰۰ نفر ظرفیت دارد. امروزه مجموعههای عظیمی با تعداد زیادی سالن نمایش (در حدود ۱۰ تا ۲۰ سالن) در پاریس ساخته شده است.
سالانه ۳۰ میلیون بلیت سینما در پاریس فروش میرود. بهای بلیط سینما در این شهر در حدود ۸ یورو بوده و در روزهای دوشنبه هر هفته به صورت نیمبها به فروش میرسد.
همچنین جشنوارهای به نام «فرنچ راندوو» به طور سالانه در پاریس برگزار میشود که پس از جشنواره کن و جشنواره برلین سومین جشنواره مهم سینمایی قاره اروپا محسوب میشود.
پاریس در گذشته نیز همیشه مقصدی برای تجار، دانشجویان و زائران مذهبی بوده است. اما صنعت توریسم در مقیاس بزرگ امروزی با ظهور راهآهن در سال ۱۸۴۸ در پاریس آغاز شد. اولین باری که پاریس به عنوان مقصد موردتوجه توریستها مورد نظر قرار گرفت به برگزاری نمایشگاه جهانی در سال ۱۸۵۵ بازمیگردد. برگزاری نمایشگاههای جهانی در پاریس عامل مؤثری در جذب توریست و توسعه در پاریس قرن نوزدهم بوده است. برج ایفل نیز حاصل نمایشگاه جهانی ۱۸۸۹ پاریس است. همچنین تلاشهای صورت گرفته در زمان امپراتوری دوم در پاریس و توسعه آن نقش بسزایی در توسعه توریسم در پاریس داشته است.
بناها و موزههای مشهور پاریس در بین پربازدید کنندهترین آثار توریستی جهان جای دارند. پاریس با دارا بودن بیش از ۳۰ میلیون توریست در سال در صدر پر بازدیدترین شهرهای جهان قرار دارد.
موزه لوور در پاریس سالیانه هشت میلیون توریست را به خود جذب میکند که به همین دلیل به عنوان پر بینندهترین موزه جهان شناخته میشود. کلیسای نوتردام با ۱۳ میلیون و کلیسای سکره کر با ۱۲ میلیون بازدید سالیانه توسط توریستها از دیگر قطبهای جذب توریست در پاریس هستند.برج ایفل نیز به عنوان مشهورترین اثر شهری پاریس سالانه به طور متوسط ۶٫۵ میلیون بازدید کننده دارد. این برج از زمان شروع به کار تاکنون بیش از ۲۳۰ میلیون بازدیدکننده را به خود جذب کرده است. دیزنیلند پاریس که پربینندهترین اثر توریستی قاره اروپا محسوب میشود نیز در پاریس قرار داشته و سالانه بیش از ۱۴٫۵ میلیون بازدیدکننده دارد.
پاریس با دارا بودن بیش از ۱۵۰ موزه سالانه میلیونها توریست خارجی را به سمت این موزهها جذب میکند. در این میان موزه لوور که به عنوان مشهورترین و بزرگترین موزه جهان شناخته میشود میزبان تعدادی از مشهورترین آثار تاریخی و هنری چهان است. از این جمله میتوان به تابلو مونالیزا یا لبخند ژوکوند اثر لئوناردو داوینچی، مجسمه مشهور ونوس اثر مشهور دوره یونان باستان مربوط به ۱۳۰ سال پیش از میلاد مسیح و آثار تمدنهای بزرگ بینالنهرین، ایران باستان و مصر باستان اشاره کرد. آثار پابلو پیکاسو در موزه پیکاسو و آثار آگوست رودین در موزه رودین در پاریس نگهداری میشود. مرکز ملی هنر و فرهنگ ژرژ پمپیدو نیز میزبان موزه ملی هنر مدرن است. انجمن هنری مون پارناس نیز دارای موزهای به نام موزه مون پارناس است. آثار هنری مربوط به دوره رونسانس و آثار هنری سبک امپرسیونیسم نیز در موزههای کلونی و اورسی نگهداری میشوند.
موزه تازه تأسیس کوا برانلی که در سال ۲۰۰۶ گشایش یافت نیز سومین موزه بزرگ پاریس بوده و دارای آثاری از قارههای آفریقا، آسیا، اقیانوسیه و آمریکا میباشد.
علاوه بر موزهها و ساختمانهای مشهور، مکانهایی همچون کابارهها، رستورانها، هتلها، پارکها، باغها و کاخهای مشهور پاریسی نیز از جمله نقاط توریستی پاریس محسوب میشوند و سالانه میلیونها توریست را از سراسر جهان به سمت خود جلب میکنند.
پاریس میزبان تیم فوتبال پاریس سن ژرمن (Paris Saint-Germain FC)، تیم بسکتبال پاریس بسکت ریسینگ (Paris Basket Racing) و تیم راگبی استات فرانسه (Stade Français) است.
ورزشگاه ۸۰٫۰۰۰ نفری و ۵ ستاره استاد دوفرانس نیز در پاریس قرار دارد. فینال مسابقات جام جهانی فوتبال ۱۹۹۸ و فینال مسابقات جام جهانی راگبی در سال ۲۰۰۷ در این ورزشگاه برگزار شده است. این ورزشگاه جهت انجام مسابقات فوتبال، راگبی و دو و میدانی مورد استفاده قرار میگیرد. این ورزشگاه سالانه میزبان بازیهای خانگی تیم ملی فوتبال و راگبی فرانسه و همچنین بازیهای باشگاهی این دو رشته است. همچنین فینال جام قهرمانان باشگاههای اروپا در سال ۲۰۰۶ نیز میان دو تیم بارسلونا و آرسنال در ورزشگاه استاد دو فرانس برگزار شد.
پاریس میزبان بازیهای المپیک تابستانی سالهای ۱۹۰۰ و ۱۹۲۴ و جامهای جهانی فوتبال ۱۹۳۸ و ۱۹۹۸ بوده است. همچنین مکان آغاز و پایان بزرگترین مسابقات دوچرخهسواری جهان یعنی تور دو فرانس در این شهر میباشد. همچنین سالانه مسابقات تنیس آزاد فرانسه (رولند گاروس) که یکی از ۴ گرانداسلم بزرگ تنیس در جهان است نیز در پاریس برگزار میشود. علاوه بر این مسابقات همچنین میتوان از مسابقات بینالمللی دو ماراتون پاریس، مسابقات تنیس مسترز پاریس، مسابقات اسبدوانی رپوبلیک و جام اسبدوانی گراند پریکس لارک تریومف نام برد.[۱۰۶][۱۰۷]
مردم پاریس نیز به ورزش بسیار علاقهمند بوده و از امکانات ورزشی این شهر بهره میبرند در پاریس هزاران مجموعه کوچک و بزرگ عمومی و خصوصی ورزشی وجود دارد که از آن جمله میتوان به ۱۳۹ مجموعه ورزشی عمومی، ۳۷ استادیوم ورزشی، ۴۶ مجموعه زمینهای تنیس و ۳۷ مجموعه استخر[۱۰۸] اشاره کرد. علاوه بر این ۲۰٫۰۰۰ دوچرخه نیز در ۱٫۴۵۱ ایستگاه در اختیار مردم قرار دارد. در مجموع در پاریس بیش از ۳۷۰ کیلومتر مسیر اختصاصی دوچرخه موجود است.[۲۵]
پاریس دارای یک شهر خواهر و تعدادی شهر شریک است.