فیروزه

فیروزه با فرمول شیمیایی CuAl6 [ (OH)2 - PO4]4.4H2O یک کانی کمیاب و ارزشمند به رنگ‌های طیف فیروزه‌ای (آبی روشن تا سبز) و از ردهٔ فسفات است. این کانی به‌دست فیروزه‌تراشان شکل داده می‌شود و به عنوان نگین برای انگشتر، گردنبند، گوشواره و دیگر جواهرات به کار می‌رود.

فیروزه در ایران

نامورترین و پرخواهان‌ترین فیروزه در ایران فیروزه نیشابور است و مهم‌ترین معدن فیروزه در ایران در شهرستان نیشابور می‌باشد که از بیش از ۲۰۰۰ سال پیش استخراج می‌شده‌است. معدن این فیروزه در نزدیکی روستای معدن نیشابور است و از سطح زمین ۲۰۱۲ متر بلندی دارد. معدن جدید فیروزه در ۷ کیلومتری معدن فعلی که در روستای «معدن» شهرستان فیروزه واقع شده است.

به سبب وجود این معادن در نیشابور، شهر فیروزه را به عنوان یکی از القاب نیشابور آورده‌اند هرچند که شهرفیروزه نام دیگر شهر بزغان که یکی از شهرهای شهرستان نیشابور است؛ می‌باشد. فیروزه یکی از ره‌آوردهای نیشابور به شمار آمده و فروشگاه‌های فراوانی در بخش‌های سیاحتی شهر نیشابور و مشهد این فیروزه را به شکل‌های گوناگون عرضه می‌کنند. افزون بر آن‌ها رنگ فیروزه‌ای یک رنگ نمادین برای نیشابور تلقی شده‌است و در دهه ۱۳۷۷ هجری از سوی شهرداری تلاش‌هایی برای فیروزه‌ای کردن رنگ دیوارها و مغازه‌های خیابان‌های اصلی شهر نیز انجام گرفت.

پیش‌تر این کانی تنها از سنگ فیروزه به دست می‌آمد ولی امروزه همانند دیگر کانی‌ها مصنوعی نیز فرآوری می‌شود به گونه‌ای که حتی تشخیص طبیعی یا مصنوعی بودن آن برای کارشناسان نیز بسیار دشوار است. فیروزه سنگی زنده می‌باشد و نسبت به روغن و مواد شیمیایی مانند مواد شوینده بسیار حساس بوده و رنگ او را تغییر می‌دهد- برای بهتر شدن رنگ آن بهتر است آن را در یک لیوان آب در روز به مدت چند ساعت گذاشت.