«بادرنجبویه»گیاه نشاط آور
بادرنجبویه یک گیاه طبى کم نظیر به حساب می‌آید که قدر و قیمت آن مجهول مانده است؛ ابن سینا نخستین پزشک در جهان بود که خواص درمان بخش بادرنجبویه را به عنوان مقوى مغز و اعصاب و قلب بیان داشت و آن را به عنوان یک داروى نشاط آور به جهانیان معرفى نمود.
بادَرَنجبویه یا بادَرَنگْبویه یا وارَنگ‌بو یا وارَانْوو(به گیلکی)(Melissa officinalis) گیاهی است معطر و علفی چندساله، خاستگاه اصلی آن شرق مدیترانه‌است و در بعضی از نقاط آذربایجان و جلگه خزر نیز یافت می‌شود.
این گیاه از راسته لب‌گلی‌ها (Lamiales) و تیره نعناعیان (Lamiaceaes)است که بین ماه‌های تیر و مرداد گل می‌دهد. ساقه‌های آن راست و چهار گوش بوده و پوشیده از کرک است. از کنار برگ‌هایش، گل‌هایی با کاسبرگ‌های رنگی می‌روید که در وهله اول زرد کم رنگ است، سپس به سفید و در نهایت به بنفش تبدیل می‌شود. می‌توان گفت تمام گیاه، عطر لیموی تندی از خود ساطع می‌کند. موطن اصلی این گیاه قسمت وسیعی از شرق مدیترانه است. امروزه به منظور بهره برداری‌های تزیینی و طبی و تولید عسل، این گیاه را در باغ‌ها و مزارع کشت می‌کنند.
این گیاه به اشکال مختلفی از قبیل اسانس، عصاره روغنی، روغن، پماد، کمپرس و دم‌کرده استفاده می‌شود.
خواص درمانی بادرنجبویه
1.مقوى مغز و اعصاب است.
2.هوش را زیاد مى کند، ذهن را تند و تیز و قوى مى‌کند.
3.مقوى قلب است.
4.معده را قوى مى‌کند و ضعف عضلات آن را برطرف مى‌سازد.
5.غذاهاى ثقیل را زودهضم مى‌کند؛ نفخ معده و روده ها را به سرعت از بین مى برد.
6.ضد تشنج است و هرگونه اسپاسم و دردهاى قولنجى روده را بر طرف می‌کند.
7. عرق آور است.
8.صفراآور است.
9.خواب آور است (مخصوصا براى کودکان، پیران و ناقهین که خواب مطبوع و ملایم مى آورد).
10.مفرح و نشاط آور است و غمگینى، افسردگى، وسواس، اضطراب و وحشت را در نوراستنیک ها و مالیخولیایى ها از بین مى برد.
11.خواص آنتى بیوتیک و ضدعفونى کننده دارد و قرحه‌هاى چرکى ریه و روده ها را درمان مى‌کند. علت این خاصیت ضد میکروبى، وجود کومارین در بادرنجبویه است که اگر آن را به نسبت 1 در 100 در محیط‌هاى کشت میکروبى داخل کنیم کولى باسیل به سختى در آن رشد مى‌کند.
12. اگر پس از غذا، آن را مصرف کنند، کار هضم را آسان مى‌کند، به خصوص اگر سرگیجه و گرفتگى قلب در هنگام هضم غذا موجود باشد.
13. بادرنجبویه داراى خاصیت مخدر، خواب آور و بى حس کننده است و این خاصیت هم به علت وجود کومارین در آن است که قابلیت انقباض عضلات صاف را کم و اسپاسم (انقباض هاى دردناک) را برطرف مى کند و به عنوان منوم و بى حس کننده به کارمى رود. دم کرده 5 درصد بادرنجبویه، که طعم و عطر خیلى مطبوعى دارد، در رفع بى خوابى کودکان و پیران نتایج خیلى خوب داده است.
14. به علت خاصیت ضد تشنجى که در بادرنجبویه موجود است، به عنوان مدر طمث (حیض) تجویز مى‌شود و قاعده آور است زیرا در اسپاسم زهدان (رحم) تأثیر کرده درد را متوقف و عسر الطمث(سختی ادرار خون از رحم) را درمان مى‌کند.
15.چون بادرنجبویه مقوى مغز، اعصاب و قلب و محرک لطیف و ملایمى است آن را در تب هایى که توأم با ضعف عمومى بدن است، تجویز مى‌کنند.
در مجموعه آثار دکتر سید جلال مصطفوى کاشانى آمده است: امروزه بادرنجبویه را در غالب کشورهاى اروپا، مثل چاى دم مى‌کنند و مردم آن را به عنوان مقوى معده، قلب و اعصاب مى نوشند و در کشور فرانسه بادرنجبویه را چاى فرانسه گویند.
خواص بادرنجبویه در کتاب‌هاى قدیم
-مقوى دل (قلب)
-مقوی دماغ (مغز و مراکز عصبى)
-مقوی حواس (حواس پنجگانه)
-مقوی معده
-مفرح و مفتح ( رفع اسپاسم‌هاى احشا )
-رفع کننده سکسکه
-رفع کننده وحشت و دلهره
